Morąg

Pojezierze Iławskie / Region / Miasta / Morąg

Morąg

miasto Pojezierza Iławskiego historycznym świadectwem dziejów.

Morąg z lotu ptaka

Morąg

Morąg, herb miasta

Herb miasta i gminy przedstawia pielgrzyma w czarnej szacie na złotym polu, stojącego boso na ziemi. W prawej ręce niesie czerwony kij z butlą wody a w lewej muszlę pielgrzyma – symbol pielgrzymujących do Santiago de Compostela. Czarna barwa szaty pielgrzymiej jest symbolem stateczności, powagi i pokory a także wyrzeczenia światowego blichtru. Zielona murawa symbolizuje kraj. Tykwa i laska są atrybutami pielgrzyma. Morąg (niem. Mohrungen, prus. Marangan) to miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim. Nazwa pochodzi prawdopodonie od jeziora Mawrin, Maurin lub Morin. Siedziba gminy. Według danych z 31.12. 2010 r. miasto miało 13 895 mieszkańców.

Aglomeracja leży w historycznej krainie Pogezania i na terenie określanym od XVI wieku jako Prusy Górne (niem. Oberland). W czasach najdawniejszych zamieszkiwało te ziemie plemię staropruskich Pogezan. Około 1280 r., po zdobyciu Pogezanii, Krzyżacy rozpoczęli tu budowę drewnianej strażnicy, nad osuszonym później Jeziorem Morąskim. Zamek wzniesiono prawdopodobnie na miejscu dawnej pruskiej osady Morina. Zamek , stał się z czasem siedzibą krzyżackich urzędników, wójtów.

Obok zamku powstała osada, która w 1327 r. otrzymała prawa miejskie (na prawie chełmińskim, uposażona w 108 włók, zasadźcą był sołtys Piotr Sumpf). Miasto ulokowano w dogodnych warunkach terenowych, ułatwiających obronę. Od strony południowej dostępu broniło jezioro Morąskie (obecnie Rozlewisko Morąskie), od zachodu, strumień zwany Młyńskim, od strony północnej znajdował się Staw Młyński, natomiast ze strony wschodniej wykopano dwa rowy wypełnione wodą. Na przełomie XIV i XV wieku miasto otoczono murami. Miasto zbudowano na planie czworokąta. Od szczytu południowo-wschodniego stanął kościół parafialny pod wezwaniem św. Piotra i Pawła wraz z okazałą wieżą. Budowę kościoła zakończono w 1331. Na środku rynku zbudowano ratusz (gotycki, najprawdopodobniej już w XV w.). W murach znalazły się trzy bramy: ostródzka (wschodnia), pasłęcka (zachodnia).

W 1410 r. miasto  został zajęty przez wojska Władysława Jagiełły, które z Grunwalduq kierowały się na Malbork. W czasie wojny polsko-krzyżackiej (nazywanej „głodową”), w 1414 r. miasto zostało spalone. Po wojnie trzynastoletniej, od 1466 r., miasto było częścią ziem Prus Zakonnych, które stanowiły lenno Polski. W Morągu (prawdopodobnie na morąskim zamku) zmarł wielki mistrz zakonu krzyżackiego Henryk VI Reuss von Plauen (zm. 1470 r.).

Miasto przez następne stulecia należało do państwa pruskiego. W latach 1758-1762 było okupowany przez wojska rosyjskie. W 1807 miasto zajęły wojska Napoleona, stacjonował tu marszałek Bernadotte, późniejszy król Szwecji jako Karol XIV Jan i Norwegii jako Karol III. Wojska napoleońskie ponownie przeszły przez miasto w 1812. Od XVIII wieku miasto było siedzibą powiatu.

25.08. 1744 urodził się Johann Gottfried von Herder, najwybitniejszy do tej pory mieszkaniec Morąga, niemiecki filozof, pastor i pisarz, którego poglądy wpłynęły znacząco na późniejszy rozwój idei narodu (koncepcja Volk) oraz filozofii i historii kultury. Był jednym z klasyków weimarskich. Zmarł 18 grudnia 1803 w Weimarze.

Johann Gottfried Herder wprowadził do filozofii romantycznej pojęcie ludowości, ponieważ był zafascynowany jej naturalnością i pierwotnością. Była przez niego traktowana jako źródło prawdy i tożsamości. Jego dzieło pod tytułem „Głosy ludów” w pieśniach było czytane przez romantyków i zapoczątkowało zbieranie utworów ludowych, czego przykładem są bracia Grimm.
Herder rozumiał historię jako ciągłość realizującą boski plan. Świat opiera się na ładzie, przyroda jest wzniosła, piękna i bogata w sens. Człowiek posiada rozum i wolność. Współuczestniczy w dziejach, poprzez swe działania tworzy tradycję, którą Herder nazwał łańcuchem kultury. Celem człowieka jest stopniowa humanizacja. Ludzkość to dopiero „pąk kwiatu”. Polscy romantycy przejęli część tej koncepcji – obraz świata wyjaśniający przeznaczenie narodu i jednostki. Naród to jedność pokoleń przeszłych, obecnych i przyszłych, która łączy się ze wspólnym językiem.
Jego imieniem nazwano ulice Olsztyna, Ostródy i Morąga. 

Zdjęcia, pocztówki dawnego Morąga

W Morągu stacjonował 19 Dywizjon Rakiet Taktycznych oraz 16 Pomorsko-Warmińska Brygada Zmechanizowana, którą zlikwidowano z końcem 2008 r. Od maja 2010 roku w mieście stacjonują amerykańscy żołnierze 5 batalionu wchodzącego w skład 7 pułku artylerii obrony powietrznej (Rough Riders) obsługujący bazę rakiet Patriot.

Od północnego wschodu miasto graniczy z jeziorem Skiertąg, z południowego zachodu znajduje się tzw. „Rozlewisko Morąskie” z ostoją ptactwa wodnego około 150 gatunków, w tym kilku unikatowych w skali europejskiej (kania rdzawa, kania czarna, orlik krzykliwy, trzmielojad, błotniak zbożowy, orzeł bielik, krogulec i kobuz).
Skiertąg, (niem. Scherting See), to jezioro rynnowe o powierzchni 0,75 km², należy do zlewni rzeki Drwęcy. Do i z jeziora Skiertąg wpływa i wypływa rzeczka Drela, która swój bieg kończy w jeziorze Ruda Woda. Jezioro Skiertąg, przez dziesięciolecia, zanieczyszczany jest przez moczone, w jego wodach, pnie drzew, które później wykorzystywane są przez Morąskie Zakłady Przemysłu Sklejek. W 2001 roku staraniem zarządu morąskiego osiedla „Zatorze” oczyszczono i przygotowano do rekreacji plaże nad brzegiem jeziora.

Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.dkonto.pl – dostęp 2009 r.
• Zdjęcia zbiory własne, Internet